Met energie vooruit
Nederland stapt massaal over op elektriciteit. De vraag naar netcapaciteit voor het transport van stroom stijgt hierdoor sneller dan ons netwerk aan kan. Eerder leidde dit al tot transportschaarste voor teruglevering van elektriciteit, in 2022 kwam daar schaarste voor afname bij. Het gevolg: een langere wachttijd voor grootzakelijke klanten die een nieuwe of zwaardere aansluiting willen. In 2023 zette de trend door: sinds afgelopen najaar verdrievoudigde het aantal aanvragen. Om transportschaarste te beperken, zetten we samen met TenneT alles in het werk om onze capaciteit nog sneller uit te breiden dan we al deden. In de eerste helft van 2023 gaven we € 556 miljoen uit aan ons netwerk – een historisch hoog bedrag. Dat leverde 1.250 megawatt aan extra technisch gerealiseerde netcapaciteit op.
De samenleving elektrificeert. Er rijden bijvoorbeeld meer elektrische auto’s op de weg en fabrieken stappen over van gas op stroom. Bedrijven en huishoudens hebben hierdoor steeds meer elektriciteit van onze netten nodig. Ook worden er decentraal grotere hoeveelheden duurzame stroom opgewekt, bijvoorbeeld in wind- en zonneparken, en via ons net teruggeleverd.
Daarbovenop kwam in 2022 de oorlog in Oekraïne met als gevolg stijgende gasprijzen. Ineens ging het met de elektrificatie erg snel. En hoewel we meer dan ooit investeren in uitbreiding van onze netten, werd het moeilijk om het tempo bij te benen, onder andere door personeels- en materiaalschaarste en lange doorlooptijden voor bouwvergunningen en ruimtelijke inpassing. Op steeds meer plekken bereikten we de grenzen van onze netcapaciteit: na transportschaarste voor teruglevering van elektriciteit, waar we al langer mee kampten, kregen we te maken met schaarste voor afname van elektriciteit.
Het capaciteitstekort op onze netten raakt bedrijven
Op basis van prognoses verwachten we dat transportschaarste voor afname de komende vijf tot tien jaar aanhoudt en dat er voorlopig sprake blijft van een wachtlijst. Op dit moment staan er meer dan 2.000 grootzakelijke bedrijven in de rij voor een nieuwe of zwaardere aansluiting op ons elektriciteitsnet. Bij elkaar hebben zij eind juni ruim 2 gigawatt aan capaciteit nodig. Ter vergelijking: de totale capaciteit van ons net bedroeg begin dit jaar 13 gigawatt.
De gevolgen van transportschaarste zijn groot. Ondernemers moeten hun plannen uitstellen om zich te vestigen in onze regio’s, hun bedrijf uit te breiden of over te stappen van gas op elektriciteit. We begrijpen goed dat dit klanten frustreert. Frustraties die we trouwens zelf ook voelen: we willen klanten helpen hun ambities te realiseren. Maar een snelle definitieve oplossing is er niet.
We informeren duidelijk en bouwen snel bij
Wat er wel kan? Om te beginnen bieden we klanten een realistisch perspectief. We geven duidelijk aan waarom we een aanvraag niet meteen kunnen omzetten in actie, wat er nodig is om in de toekomst wél voldoende capaciteit te bieden én hoe de doorlooptijd voor aanvragen zich ontwikkelt.
Daarnaast bouwen we met volle kracht verder aan de capaciteit op onze elektriciteitsnetten in Groningen, Drenthe, Overijssel, Limburg en Noord-Brabant. Echter, de stikstofuitspraak kan mogelijk tot vertragingen leiden, wat de energietransitie onder druk zet. Als netbeheerders hebben we het kabinet dringend opgeroepen om een oplossing te vinden voor de stikstofimpasse, zodat we de uitbreidingen van het elektriciteitsnet kunnen voortzetten.
In de eerste zes maanden van dit jaar gaven we aan onderhoud en netuitbreiding al € 556 miljoen uit; 20 procent meer dan in dezelfde periode vorig jaar. Zo lukte het ons om in het afgelopen half jaar 1.250 megawatt bij te bouwen. En daar bleef het niet bij. We gingen ook een achtjarige samenwerking aan met negen aannemers in Noordoost-Nederland, zodat we samen meer werk kunnen uitvoeren. Deze samenwerking is onderdeel van een aanbesteding van energie-, drinkwater- en telecommunicatiewerkzaamheden door nutsbedrijven en netbeheerders. De aanbesteding heeft een waarde van € 2,5 miljard. Ongeveer 60 procent hiervan is bestemd voor werkzaamheden aan de energienetten van Enexis.
We onderzoeken ook andere manieren om zakelijke klanten sneller aan de gewenste capaciteit te helpen. Denk aan efficiëntere benutting van de beschikbare capaciteit en het delen van capaciteit door meerdere klanten, bijvoorbeeld binnen één bedrijventerrein. Daarnaast zoeken we klanten die bereid zijn om tegen een vergoeding hun afname of teruglevering aan te passen aan de piekbelasting in ons netwerk. Met dit zogeheten congestiemanagement ontlasten we het elektriciteitsnet en creëren we meer ruimte. Er zijn nog geen contracten getekend, onder andere doordat onze contractvormen niet altijd passen bij de huidige bedrijfsvoering van onze klanten. Ook zijn klanten nog onvoldoende bekend met congestiemanagement. Daarom gaan we ze actiever benaderen. We hebben afgelopen periode ongeveer 80 klanten gesproken (totaal afname en teruglevering) en hopen op korte termijn contracten te sluiten.
Ook de elektrificatie onder huishoudens zorgt voor druk op onze netten
Niet alleen bedrijven verduurzamen in rap tempo, ook huishoudens hebben de vaart erin gezet. Zij plaatsen bijvoorbeeld zonnepanelen, installeren warmtepompen en stappen over op elektrisch rijden. Dit is goed nieuws – het betekent dat de energietransitie ook onder huishoudens op stoom raakt.
Klanten leveren ook steeds meer zelf opgewekte stroom terug aan onze laagspanningsnetten. Op sommige zonnige dagen wordt er zoveel elektriciteit opgewekt, dat de netten overbelast raken. Vooral in mei en juni leidde dit vaker tot stroomuitval. In de eerste helft van 2023 waren er ongeveer 500 laagspanningsstoringen door overbelasting (heel 2022: 267 laagspanningsstoringen), waarvan de meeste in Groningen en Drenthe. En het aantal klachten door tijdelijk afschakelende omvormers van zonnepanelen - waardoor zonnepanelen geen elektriciteit meer kunnen opwekken - was in de eerste helft van dit jaar bijna drie keer zo groot als in de eerste helft van 2022.
We gaan onze netten in wijken fors verzwaren
Op locaties waar onze laagspanningsnetten vaak overbelast raken, verzwaren we de komende tijd onze transformatoren. Voor een structurele oplossing gaan we daarnaast op grote schaal onze laagspanningsnetten verzwaren. We hebben ervoor gekozen dit wijkgericht te doen, op alle plekken waar we knelpunten zien of verwachten. Zo breiden we onze netten sneller uit dan ooit. Midden juli zijn we in het Groningse Sappemeer begonnen met het verzwaren van het laagspanningsnet in een aantal straten. Deze verzwaring, waarvoor we ook de hulp hebben ingeroepen van aannemers, is een historische verbouwing. De komende jaren willen we duizenden nieuwe compactstations (transformatorhuisjes) in wijken plaatsen, vele duizenden transformatoren verzwaren en in totaal zo’n 16.000 kilometer kabel van de zwaarste soort leggen. In samenspraak met omwonenden zorgen we dat zichtbare objecten, zoals transformatorhuisjes, zo goed mogelijk in de omgeving passen.
Onze winst daalde, betrouwbaarheid blijft hoog
De nettowinst over de eerste helft van 2023 bedraagt € 15 miljoen. Dit is € 74 miljoen minder dan in dezelfde periode vorig jaar. Hoewel onze omzet toenam met € 135 miljoen, stegen de kosten van transportdiensten en van distributieverliezen met maar liefst € 227 miljoen. Als netbeheerder zijn we verantwoordelijk voor de inkoop van energie ter compensatie van elektriciteit en gas die verloren gaan bij distributie. De kosten daarvan lagen fors hoger, vooral als gevolg van de sterke stijging van de energieprijzen.
In het tweede halfjaar van 2023 zal onze nettowinst naar verwachting positief ontwikkelen door lagere kosten van distributieverliezen, maar de nettowinst van heel 2023 zal lager uitvallen dan de nettowinst uit gewone bedrijfsvoering in 2022. Dit heeft geen gevolgen voor onze mogelijkheid om een financieel gezonde kapitaalstructuur te handhaven en de benodigde investeringen te doen voor de energietransitie.
Voor de financiering van deze investeringen, hebben wij in juni 2023 een groene obligatielening uitgegeven van € 500 miljoen. Daarmee kunnen we blijven investeren in de uitbreiding en verduurzaming van onze netwerken.
Terwijl we aan onze netten werkten, konden onze klanten rekenen op een betrouwbaar energienet. De gemiddelde uitvalduur van elektriciteit bedroeg in die periode 11,2 minuten (eerste helft 2022: 7,8 minuten). De toename wordt onder andere veroorzaakt door een aantal grote incidenten met een relatief lange uitvalduur en door overbelasting van de laagspanningsnetten met meer stroomstoringen als gevolg. De uitvalduur van gas was 104 seconden (eerste helft 2022: 101 seconden). De veiligheid voor onze medewerkers bleef een aandachtspunt. De zogeheten Lost Time Injury Frequency (LTIF) toont het aantal incidenten met verzuim per 1 miljoen gewerkte uren. In het eerste half jaar bedroeg de LTIF 1,5 bij Enexis, vergelijkbaar met de eerste helft 2022 (1,6). De LTIF van aannemers bedroeg 3,3 in het eerste halfjaar en blijft daarmee achter op de doelstelling voor 2023. Als opdrachtgever zijn en blijven wij in contact met aannemers om te leren van de type ongevallen en zetten we acties uit om dergelijke ongevallen in de toekomst te voorkomen. Iedereen veilig weer thuis, daar werken we iedere dag aan.
We slagen erin om steeds meer mensen aan te trekken
De uitbreiding van onze netten is mensenwerk. Dat we in het eerste half jaar vooruitgang boekten, danken we aan de ongekende inzet van onze medewerkers. Intussen zetten we alles op alles om nieuwe (vooral technische en IT-) collega’s te werven. We zijn er dan ook trots op dat we dit jaar al 188 fte aan nieuwe technische medewerkers konden verwelkomen. Daarmee liggen we goed op koers om onze jaardoelstelling van 361 fte te halen.
We kijken ernaar uit om samen met hen de schouders te zetten onder de voorbereiding van onze netten op een duurzame toekomst. Een operatie die niet alleen bijzonder omvangrijk is, maar ook buitengewoon relevant. Om het te zeggen met het motto van de arbeidsmarktcampagne die we in mei lanceerden: ‘Met energie kan het’. Energie laat de economie en de maatschappij draaien. En met de energie van onze collega’s helpen we de transitie vooruit.
Dat deden we in de eerste helft van dit jaar, en daar gaan we mee door. Samen met onze partners en klanten.
Raad van bestuur Enexis Holding N.V.
Evert den Boer
Mariëlle Vogt
Rutger van der Leeuw
Jeroen Sanders
Onze strategie
Het centrale thema van deze strategie is: focus op uitvoering van de energietransitie. Om de energietransitie te realiseren, concentreren we ons op onze kerntaken.
Onze missie
Wij brengen mensen steeds meer duurzame energie. Dat doen we door mede richting te geven aan het energiesysteem van de toekomst en door slim te investeren in betrouwbare energie-infrastructuur. Zo houden we de energietransitie haalbaar en betaalbaar.
Onze doelen
We sturen aan op maatschappelijk optimale keuzes
We dragen bij aan een duurzaam energiesysteem dat betrouwbaar, betaalbaar én haalbaar is. We ontwikkelen plannen samen met onder andere bedrijven en overheden. Delen onze kennis van nieuwe energiedragers en de infrastructuur. En denken oplossingsgericht mee.
We bieden iedereen altijd toegang tot energie
We zorgen dat huishoudens en bedrijven kunnen vertrouwen op een veilige energie-infrastructuur en een hoge leveringszekerheid tegen zo laag mogelijke kosten. En we voorzien in de groeiende behoefte aan capaciteit.
Klanten weten wat ze aan ons hebben
In onze dienstverlening zijn we transparant, voorspelbaar en efficiënt. We zijn helder over de doorlooptijd en status van aanvragen. We sluiten klanten aan op de door hen gewenste datum. En als dat niet haalbaar is, dan maken we duidelijke afspraken over een andere termijn.
VOORWAARDEN VOOR SUCCES
Onze nieuwe strategie kan alleen slagen met voldoende en gedreven, vakbekwame medewerkers en een sterke organisatie. Dus zorgen we dat we vakmensen in huis hebben die veilig werken en elkaar versterken. Daarnaast zetten we ons in om duurzame impact te maken en onze financiële basis solide te houden.
Het Nederlandse elektriciteits- en gasnetwerk
Het elektriciteitsnetwerk in Nederland brengt stroom van centrales en grote wind- en zonneparken naar bedrijven en huishoudens. Dat gaat via verschillende netten.
Elektriciteit die wordt opgewekt in centrales in binnen- en buitenland en grote wind- en zonneparken, gaat eerst het extrahoogspannings- en vervolgens het hoogspanningsnet op. Deze netten worden beheerd door de landelijke netbeheerder, TenneT.
Van het hoogspanningsnet gaat de stroom naar middenspanningsnetten. Vandaaruit wordt elektriciteit gedistribueerd naar onder andere transformatorhuisjes in woonwijken. De middenspanningsnetten worden beheerd door regionale netbeheerders, zoals Enexis.
Van het transformatorhuisje gaat de stroom naar een laagspanningsnet. Hiermee wordt elektriciteit naar huishoudens en kleine bedrijven in een wijk gebracht. Ook de laagspanningsnetten worden beheerd door regionale netbeheerders als Enexis.
Steeds meer huishoudens en bedrijven wekken ook zelf energie op. Zij halen elektriciteit uit onder andere wind en zon. Die groeiende hoeveelheid energie leveren zij terug aan onze netten.
Het gasnetwerk bestaat uit duizenden kilometers aan pijpleidingen en honderden stations. Dit netwerk maakt transport, opslag en doorvoer van gas mogelijk.
Gas komt na winning (internationaal of nationaal) in een stelsel aan pijpleidingen in Nederland terecht, ook wel het hoofdtransportnet genoemd. Dit landelijke net wordt beheerd door Gasunie.
Het lokaal afleveren van aardgas is de taak van de regionale netbeheerders, zoals Enexis. De gasnetten van de regionale netbeheerders zijn aangesloten op het hoofdtransportnet van Gasunie. Via dat regionale netwerk komt het gas uiteindelijk bij alle lokale aansluitingen terecht.
Het bestaande aardgasnet verdwijnt deels. Maar daar waar mogelijk kan het gasnet hergebruikt worden voor groen gas. Groen gas heeft met aardgas vergelijkbare kwaliteiten, wat invoeden op het bestaande gasnet tot een logische stap maakt. Daarnaast kan het huidige aardgasnet in Nederland geschikt gemaakt worden voor de distributie van waterstof. Enexis en het Groninger Huis zijn een pilot gestart in het project Waterstofwijk Wagenborgen om deze aanpassingen te onderzoeken.