Versnelling ingezet, maar er is nog veel te doen
Versnellen en uitbreiden: deze twee woorden kenmerken voor ons het afgelopen half jaar. We hebben opnieuw veel werk verzet, wat resulteerde in 1.020 megawatt aan nieuwgebouwde transportcapaciteit voor klanten. Dankzij de eerste flexcontracten met grootzakelijke klanten kwam er extra ruimte vrij op onze netten. Met de vrijgekomen ruimte konden we de groei in het gebruik van warmtepompen en elektrisch vervoer opvangen en nieuwe klanten aansluiten. Al dit werk hebben we op een veilige manier gedaan: onze LTIF (ongevallen met verzuim) lag flink lager dan in dezelfde periode vorig jaar. Een veelbelovende start van dit jaar dus, maar we realiseren ons ook dat er nog veel te doen valt.
Grenzen in zicht
Onze uitdagingen zijn minstens zo omvangrijk als onze prestaties. We lopen tegen grenzen aan, zowel van ons netwerk als van de beschikbare ruimte om te bouwen. De vraag naar duurzame energie blijft sneller stijgen dan we ons net kunnen uitbreiden. Hierdoor blijven de wachtlijsten groeien. En helaas is het omslagpunt nog niet in zicht. Alternatieve energiedragers, zoals groen gas, waterstof en warmtenetten spelen een belangrijke rol in een toekomstbestendig energiesysteem. Maar deze zijn nog volop in ontwikkeling en kunnen op korte termijn nog niet voldoende bijdragen om de druk op het elektriciteitsnet te verlichten. Daarnaast speelt de krapte op de arbeidsmarkt voor technici ons en onze aannemerijpartners flink parten. Hoewel vakmensen nog altijd voor onze organisatie kiezen, zien we in vergelijking met 2023 een lichte daling in de instroom van nieuwe technici.
We zoeken zelf ook de grenzen van ons netwerk op door het maximaal te belasten en alles eruit te halen wat erin zit. Zo helpen we zoveel mogelijk klanten aan een (zwaardere) aansluiting. Helaas kunnen we hierbij niet voorkomen dat er meer storingen ontstaan. In het eerste half jaar zagen we het aantal storingsminuten oplopen naar gemiddeld 12,8 minuten. In 2023 was dat nog 11,2 minuten.
Investeringen blijven groeien
In de eerste helft van 2024 zien we een verdere toename van de investeringen, voornamelijk door uitbreidingen en verzwaringen van het elektriciteitsnet. De bruto investeringen bedragen over het eerste halfjaar € 648 miljoen en zijn hiermee € 133 miljoen hoger dan in 2023. Vanwege de toegenomen investeringen en de vertraging waarmee Enexis deze investeringen in de huidige tariefregulering vergoed krijgt, zijn de kasstromen uit operationele activiteiten en investeringen in (im)materiële vaste activa in de eerste helft van 2024 € 286 miljoen negatief (2023: € 240 miljoen negatief).
Voor de financiering van deze investeringen, hebben wij in mei 2024 een vierde groene obligatielening uitgegeven van € 500 miljoen. Daarmee kunnen we blijven investeren in de uitbreiding en verduurzaming van ons netwerk.
De nettowinst over de eerste helft van 2024 bedraagt € 122 miljoen. Dit is € 107 miljoen hoger dan in dezelfde periode vorig jaar. De inkoopkosten van netverliezen waren in de eerste helft van 2023 significant gestegen, vanwege de sterk gestegen energieprijzen. Deze hogere kosten werden in 2023 niet volledig vergoed in de tarieven. In 2024 zijn de vergoedingen meer in balans met de kosten, mede vanwege de nieuwe methodebesluiten die de ACM op 23 december 2023 gepubliceerd heeft naar aanleiding van de uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb).
Samenwerking met stakeholders
Essentieel voor het realiseren van onze ambities en het omgaan met de enorme uitdagingen, is de samenwerking met onze stakeholders. We zijn doorlopend in gesprek met de ministeries van Klimaat en Groene Groei (KGG) en Infrastructuur en Waterstaat (IenW), met provincies, gemeenten, de energiebranche, de aannemerij en vele anderen. En hoewel iedereen zijn eigen opdracht en uitdagingen heeft, is er in die gesprekken een gedeeld besef dat we alleen samen snel tot goede oplossingen komen.
De intensieve dialoog met onze stakeholders leidt tot resultaten. ACM introduceerde in april het prioriteringskader, waarmee we maatschappelijk relevante aanvragen voorrang mogen geven bij een aansluiting. Dit geldt voor organisaties zoals scholen, ziekenhuizen en waterschappen. In juni ondertekenden we met Netbeheer Nederland, Koninklijke Bouwend Nederland en Techniek Nederland het Uitvoeringsakkoord voor de verzwaring van laag- en middenspanningsnetten. De afspraken in het akkoord sluiten naadloos aan bij onze buurtaanpak. We zijn ook blij met het aannemen van de nieuwe Energiewet door de Tweede Kamer. Deze wet moet ervoor zorgen dat de regelgeving die de energietransitie voorheen soms belemmerde, deze voortaan juist ondersteunt en bevordert. De wet biedt bijvoorbeeld meer mogelijkheden om het net flexibeler te benutten, energie te delen en stelt nieuwe kaders voor data- en gegevensuitwisseling. Dit versterkt de positie van zowel bedrijven als burgers.
Bouwen belangrijkste prioriteit
Om aan de groeiende energievraag te voldoen, hebben we de afgelopen zes maanden fors geïnvesteerd in de bouw van nieuwe infrastructuur. Als we dit tempo willen vasthouden, hebben we voldoende ruimte nodig. Daaraan ontbreekt het nu nog op veel plekken. Grondverwerving en vergunningverlening staan daarom hoog op onze agenda.
De komende drie jaar trekken we 6.860 kilometer aan kabels en plaatsen we 4.140 nieuwe transformatoren. Een enorme klus om in te passen in de omgeving, zowel voor Enexis als voor de gemeenten waar we aan de slag moeten. De bestemmingsplanwijzigingen, vergunningstrajecten en bezwaarprocedures zijn tijdrovend en vragen veel van onze toch al zwaarbelaste organisaties. Met begrip voor elkaars uitdagingen blijven we in gesprek over de mogelijkheden om te versnellen.
Onlangs ondertekenden de eerste gemeenten een samenwerkingsovereenkomst (SOK) met Enexis. Hierin staan gezamenlijke afspraken over de benodigde maatregelen om deze gemeenten ook in de toekomst van voldoende stroom te voorzien. Gemeenten kunnen deze overeenkomst gebruiken om steun en capaciteit te regelen binnen de eigen organisatie. We willen de komende tijd met meer gemeenten een samenwerkingsovereenkomst sluiten.
Buurtaanpak verder verbeteren
De genoemde transformatoren hebben we hard nodig om ons netwerk in de wijken toekomstbestendig te maken. Door de populariteit van elektrische auto’s, warmtepompen en zonnepanelen neemt de druk op de lokale stroomnetten in woonwijken flink toe. Ook hier raakt het stroomnet steeds voller. Via de buurtaanpak verzwaren we de laagspanningsnetten in een buurt in één keer. Begin juli deelden we een eerste planning van de buurtaanpak. Hoewel de planning nog kan veranderen, kiezen we ervoor om nu al openheid te geven. We willen maximaal transparant zijn naar onze klanten.
Naast de gemeenten zijn ook onze aannemerijpartners cruciaal voor de uitvoering van onze buurtaanpak. Het lukte ons in de eerste helft van het jaar goed om meer werk bij hen uit te besteden. Deze nieuwe werkwijze, het zogenoemde ‘opschuiven in de keten’, is voor iedereen wennen. We lopen in de uitvoering nog tegen de nodige hobbels aan. Zo zien we bijvoorbeeld dat we onze processen en systemen nog verder moeten aanpassen om de nieuwe werkwijze optimaal te ondersteunen. We blijven in gesprek met de aannemerij en gemeenten om de werkwijze te verbeteren, zodat we verder kunnen versnellen.
Naar een flexibeler energieverbruik
Daarnaast onderzoeken we innovatieve manieren om de energievoorziening efficiënter te maken en de capaciteit van onze netten beter te benutten. Om de vraag en aanbod van energie op ons net in balans te houden maken we steeds meer gebruik van sensoren, 25.000 Distributie-Automatisering LIght (DALI) meetpunten en AI. De zogeheten DALI-boxen worden opgehangen in hoog- en middenspanningsstations om data over de stations te verzamelen en inzichtelijk te maken. Die data en informatie gebruiken we om onder andere de samenwerking met grootzakelijke klanten te ondersteunen.
Met een aantal bedrijven zetten we het afgelopen half jaar belangrijke stappen. Zo loopt er op het Kempische Bedrijvenpark in Bladel een pilot met achttien ondernemers die hun energie delen via een Energiehub. Enexis ondersteunt hen hierbij met data en nieuwe contractvormen.
Ook startten we dit jaar met een nieuw type contract, het capaciteitsbeperkingscontract. Als we capaciteitstekort verwachten, vragen we klanten vanaf 1 megawatt gecontracteerd transportvermogen om tijdelijk minder energie af te nemen of terug te leveren. Hiervoor ontvangen zij een financiële vergoeding. We sloten zo’n contract met papierfabrikant Sappi uit Maastricht, die maar liefst 24 megawatt aan flexibel vermogen beschikbaar stelt. Dit is in Nederland met afstand het grootste flexcontract met een industriële klant. Met de extra capaciteit kunnen we andere klanten helpen, zowel grote bedrijven als huishoudens. We waarderen het dat klanten als Sappi openstaan voor nieuwe oplossingen om overbelasting te voorkomen en ruimte te creëren voor nieuwe klanten in het gebied. En hopen met deze samenwerking ook andere klanten te inspireren.
Warmtestrategie goedgekeurd
Perspectief biedt ook onze warmtestrategie, die onze aandeelhouders in april dit jaar goedkeurden. Voor grofweg een derde van de gebouwde omgeving is een collectief warmtenet het beste alternatief voor aardgas. Vanwege de financiële risico’s, het gebrek aan draagvlak, een negatief imago, het complexe speelveld en de onzekerheden in wet- en regelgeving kwamen warmteprojecten tot nu toe amper van de grond. De Wet collectieve warmte (Wcw) wordt na de zomer in de Tweede Kamer behandeld en biedt perspectief. Ons streven is om in 2030 in ons verzorgingsgebied een hoeveelheid warmte te realiseren die gelijkstaat aan de energiebehoefte van 50.000 woningen. Daarvoor is het een voorwaarde dat gemeentes zo snel mogelijk gebieden voor de uitrol van warmte kunnen aanwijzen. Uiteraard trekken we ook hierin nauw op met onze partners.
De weg vooruit
De voortdurende dialoog met stakeholders en de focus op vernieuwing hebben ons veel gebracht. Dit varieert van bewustwording over energieschaarste in de politiek tot samenwerking tussen bedrijven, die ook steeds vaker bereid zijn tot nieuwe contractvormen. Ook vragen we huishoudens om slimmer om te gaan met energie. Zo dragen we allemaal bij aan het toegankelijk houden van ons net voor iedereen. Het lukt ons steeds beter om ons aan te passen aan de voortdurend veranderende realiteit. We zijn trots op al onze collega’s die zich daar elke dag opnieuw voor inspannen. En dat het ons én onze aannemerijpartners lukt om al het extra werk veilig te blijven doen.
Met elke stap die we zetten, groeit onze ervaring en ons vermogen om tot effectieve oplossingen te komen. Op dit moment nog in de – pijnlijke – wetenschap dat we niet snel genoeg gaan om al onze (toekomstige) klanten op het gewenste tijdstip een aansluiting op ons net te bieden. We begrijpen als geen ander de frustratie van klanten die op hun aansluiting moeten wachten. Ondertussen vragen we al onze klanten om met ons mee te denken en te werken aan oplossingen door hun energiegebruik aan te passen. Dat vinden we spannend, omdat we ons realiseren dat dit een grote verandering is. Tegelijkertijd geloven we erin dat flexibel energieverbruik een onlosmakelijk onderdeel is van een toekomstbestendig energiesysteem. En dat iedereen daarin zijn steentje bijdraagt.
Onze opdracht is duidelijk: we moeten onze inspanningen verder intensiveren, want 2050 komt razendsnel dichterbij. Dit kunnen we alleen bereiken in samenwerking met onze omgeving. Samen kunnen we nóg meer vaart maken.
Raad van bestuur Enexis Holding N.V.
Rutger van der Leeuw
Mariëlle Vogt
Han Slootweg
Jeroen Sanders