‘Congestiemanagement zorgt de komende jaren voor ruimte op het net’
Congestiemanagement is een effectief instrument om ruimte vrij te maken op het net. Dat zegt Ton van Cuijk, portefeuilleregisseur Flexibiliteit bij Enexis. Voor bedrijven kan deelname interessant zijn, zegt hij. “Zij krijgen een financiële vergoeding én helpen mee aan een snellere verduurzaming van Nederland.”
Vanaf het voorjaar van 2022 dook de term congestiemanagement steeds vaker op in de Nederlandse media. Al snel volgde het populairdere synoniem spitsmijden. Dat is precies wat het is, vertelt Van Cuijk. “We vragen klanten om op de piekmomenten tijdelijk minder stroom te gebruiken of terug te leveren. Ze gaan dus niet de snelweg op, waardoor er geen files ontstaan en we andere weggebruikers – nieuwe aansluitingen – kunnen toelaten. Ondertussen werken we keihard aan verbreding van de weg, dus aan uitbreiding van het net.”
Miljoenen euro’s
Al in 2020 werd duidelijk dat congestiemanagement een van de oplossingen zou kunnen zijn voor transportschaarste. Om het mogelijk te maken, was een aanpassing van de regels nodig door de Autoriteit Consument & Markt (ACM). In augustus 2021 deed de ACM een voorstel over hoe, wanneer en onder welke voorwaarden congestiemanagement zou kunnen plaatsvinden. “De voorgestelde aanpak zou de veiligheid en betrouwbaarheid van ons net in gevaar kunnen brengen”, zegt Van Cuijk daarover. “Bovendien zouden de kosten toenemen. Geld dat we niet zouden kunnen besteden aan de energietransitie.” Enexis en andere netbeheerders deden tegenvoorstellen. Uiteindelijk leidde dit tot een definitief besluit in mei 2022. “Veel van onze voorstellen zijn daarin overgenomen.”
Veel werk verzet
De ACM gaf netbeheerders tot november 2022 de tijd om de invoering van congestiemanagement voor te bereiden. Die tijd was hard nodig, zegt Van Cuijk. “Er is ontzettend veel werk verzet. We hebben tientallen mensen aangenomen, zoals assetmanagers, relatiemanagers, data-analisten en bedrijfsvoerders. Processen zijn ontworpen, systemen gebouwd, contracten opgesteld. We hebben de deadline gehaald; we zijn nu in staat congestiemanagement goed uit te voeren”
Complex
Inmiddels past Enexis congestiemanagement toe. De netbeheerder voorspelt, in de dagelijkse praktijk, een dag van tevoren of ergens in een gebied piekbelasting zal optreden. Dat is complex: het hangt af van de stroomafname, maar zeker ook van de levering van stroom door zonnepanelen en windmolens. Van Cuijk: “Die levering is sterk afhankelijk van het weer. Is de windkracht twee of drie? En hangt er morgenochtend tussen tien en elf uur wel of geen wolk boven een bepaald zonnepark? Dat kan het verschil betekenen tussen wel of geen piekbelasting.” Verwacht Enexis een piek, dan wordt bedrijven met wie een contract is gesloten gevraagd om de energielevering terug te schroeven of een paar uurtjes minder stroom te gebruiken. Enexis heeft hiervoor twee flexibele contracten.
Genoeg mogelijkheden
Volgens Van Cuijk zijn brancheorganisaties positief over congestiemanagement, maar is het in de praktijk nog best lastig om bedrijven geïnteresseerd te krijgen. “Een ontwikkelaar van een zonnepark heeft zijn opgewekte elektriciteit allang verkocht als wij een dag van tevoren vragen om bijvoorbeeld de helft minder te leveren. Samen met hen proberen we toch tot oplossingen te komen.” Bij stroomgebruikers ziet hij genoeg mogelijkheden. “Elektrische boilers en grote koelcellen kunnen best een paar uur uit. Het laden van elektrische auto’s kan buiten de piek. Ook voor partijen die met hun productie kunnen schuiven en voor tuinders kan deelname financieel interessant zijn.”
Met congestiemanagement maken we de weg vrij voor nieuwe gebruikers en aansluitingen. Het kan financieel iets opleveren voor aangeslotenen, en het helpt zeker om sneller te verduurzamen.”
Tijdelijk
Van Cuijk hoopt dat Enexis de komende tijd veel contracten kan sluiten met zowel energieproducenten als –gebruikers. “Met congestiemanagement maken we de weg vrij voor nieuwe gebruikers en aansluitingen. Het kan financieel iets opleveren voor aangeslotenen, en het helpt zeker om sneller te verduurzamen.” En hoewel het een tijdelijk instrument is, verwacht Van Cuijk dat congestiemanagement nog jaren voor ruimte op het net zorgt. “Het wordt steeds drukker op het net. Met uitbreiding van het net alleen krijgen we dat niet bijgebeend.”
GOPACS: het Nederlandse congestiemanagementplatform
GOPACS is een platform waarmee de Nederlandse netbeheerders samen met marktpartijen en grootverbruikers proberen transportschaarste te verminderen. Klanten die beschikken over regelbaar vermogen kunnen hun steentje bijdragen aan de verduurzaming van Nederland door hun vraag of aanbod van elektriciteit aan te passen tegen een financiële vergoeding. Iedere marktpartij of grootverbruiker die in staat is zijn elektriciteitsverbruik of elektriciteitsopwek te beïnvloeden, en dus flexibiliteit in energiegebruik beschikbaar heeft om te verhandelen, kan deelnemen aan GOPACS. Wanneer er gedurende de dag overbelasting dreigt op het net, wordt op het GOPACS platform een afroep gedaan op basis van biedingen. Daarmee is het platform als het ware een marktplaats voor korte termijn inkoop van regelvermogen. Het platform is een belangrijke stap om transportschaarste te verminderen en helpt ons om het elektriciteitsnet betrouwbaar en betaalbaar te houden.