Hoge ambities zorgen ervoor dat je jezelf scherp bevraagt"
Enexis ziet voor zichzelf een belangrijke rol in het realiseren van de energietransitie. Maar heeft ook te maken met schaarste aan personeel, materialen en transportcapaciteit. Deze twee uitdagingen beïnvloeden elkaar en vragen om slimme oplossingen. Onze raad van commissarissen houdt de raad van bestuur hierop scherp. ‘De toekomst is koffiedik kijken. Toch moeten we ons er al wel op voorbereiden.’
2023 was een roerig jaar voor Enexis. Ten eerste vanwege de immens grote opgave waarvoor de organisatie staat. De energietransitie versnelt en de groei van het elektriciteitsnet kan dat niet bijbenen. ‘Als netbeheerder moet je jezelf opnieuw uitvinden’, zegt Jos Nijhuis, voorzitter van de rvc. ‘Belangrijke vragen waren afgelopen jaar: Hoe zorgen we voor meer capaciteit op het net? Hoe maken we meer gebruik van toeleveranciers en besteden we meer werk uit aan aannemers? Hoe kunnen we effectiever en efficiënter omspringen met de netten? Waar investeren we en levert dat het meeste op?’
Afscheid en versterking
Middenin die veranderende organisatie nam Enexis in 2023 afscheid van gewaardeerde collega’s. Jos blikt terug op het overlijden van collega-commissaris Paul Rüpp. ‘We missen hem nog elke dag – als persoon en als commissaris. Paul wist als geen ander de maatschappij, politiek en Enexis te verbinden. Zijn opvolger Wilma Mansveld, voorgedragen vanuit de aandeelhouders, is inmiddels gestart. Verder neemt in 2024 commissaris Carmen Velthuis afscheid van de rvc. Haar opvolgster wordt in de komende AvA voor benoeming voorgedragen.’
Impact had ook het afscheid van CEO Evert den Boer. ‘Hij was al eerder tijdelijk afwezig wegens ziekte’, zegt Jos. ‘Na een korte terugkeer trad Evert in 2023 definitief terug als CEO van Enexis. We hopen dat hij er snel bovenop komt. Natuurlijk hakt het vertrek van een CEO erin, maar de drie overige rvb-leden hebben zijn taken bijzonder goed waargenomen. Met Rutger van der Leeuw heeft Enexis inmiddels een goede opvolger. De rvc is ook blij dat ze een interne kandidaat konden benoemen. Inmiddels is Liesbeth Kaashoek als interim-COO gestart, waardoor Rutger zich volledig kan richten op zijn taken als CEO.’
Nieuwe strategie uitvoeren
Het lijken veel wisselingen, maar volgens Jos hoort dat erbij in een grote organisatie. ‘Het leidde niet af van de strategie van Enexis, waarop we als rvc de rvb uitdagen.’ Joost van Dijk, vicevoorzitter van de rvc, vult aan: ‘Enexis heeft een duidelijke strategie. Goed uitvoerbaar en inmiddels ook goed geïnternaliseerd en gedragen door de aandeelhouders. De energietransitie heeft grote impact op de organisatie, raakt zowel de opwek- als de toeleveringskant. Dat vraagt om verdere uitbreiding van de netten, versnelling en de aansluiting en verzwaring voor meer bedrijven en huishoudens op het netwerk. In zes à zeven jaar tijd is het werkpakket van Enexis maar liefst verdrievoudigd. Het is een grote uitdaging om in tijden van personeelsschaarste voldoende technische mensen te vinden en binden aan Enexis om die groeiende productie op te vangen. Daarom besteden we ook meer werk uit aan aannemers.’
Voorbereiden op de toekomst
‘Voor de energietransitie heb je een andere manier van kijken nodig’, vervolgt Joost. ‘We gaan van een net dat door enkele grote energiecentrales van energie wordt voorzien, naar een veelvoud aan kleinschalige lokale oplossingen. De toekomst is koffiedik kijken: wet- en regelgeving, subsidies en technische innovatie kunnen nog grote invloed hebben. Toch moeten we ons net er al wel op voorbereiden.’ Een gelijkmatiger belasting van het net helpt de capaciteit beter benutten. ‘Flexibiliteit is essentieel: batterij-opslag en ook congestiemanagement - oftewel spitsmijden - waarbij we grootzakelijke klanten vragen om bij dreigende overbelasting de transportvraag tijdelijk aan te passen tegen een financiële vergoeding.’ Jos vult aan: ‘Huishoudens en bedrijven moeten er meer van doordrongen raken dat netbeheerders niet altijd de gevraagde capaciteit kunnen leveren.’
Hoge ambities nodig
De rvc controleert niet alleen hoe het gaat met de implementatie van de strategie. ‘We brainstormen ook met de rvb’, zegt Jos. ‘We voeren een open dialoog over maatregelen. Daarbij nemen we de verschillende plannen en rapportages mee. Als rvc kijken we of er doelmatig geïnvesteerd wordt. Hoe komt de rvb tot de keuze voor netuitbreiding? Hoe stellen ze prioriteiten? Hoe efficiënt kan er gewerkt worden? Enexis heeft hoge ambities, en die zijn ook nodig. Ze zorgen ervoor dat je jezelf scherp bevraagt. Als rvc hebben we een schat aan achtergronden en ervaring om de rvb hierop uit te dagen.’
Jos: ‘We realiseren ons dat Enexis niet alles waar kan maken. Neem het speerpunt: klanten altijd toegang bieden tot energie. Toch staat de rvc achter zulke hoge ambities. Als je de lat net wat te hoog legt, dwing je jezelf namelijk tot nadenken hoe je er toch komt. Wel is het belangrijk om hierover transparant te zijn naar consumenten, bedrijven, energiemarkt en overheden.
Gasloos en spanningsloos
Ook veiligheid stond hoog op de agenda in 2023, net als in alle jaren. De rvc begint elke vergadering met dit agendapunt. Kan Enexis verder stijgen op de Veiligheidsladder? Welke verbeteringen zijn er doorgevoerd? Joost: ‘We proberen de risico’s steeds verder terug te brengen. Om de veiligheid verder te vergroten, is gasloos en spanningsloos werken de nieuwe norm. Dat geldt voor eigen medewerkers én aannemers die ons helpen om het groeiende werkpakket uit te voeren. De rvc steunt deze keuze van harte. Gasloos en spanningsloos werken vergroot bovendien de veiligheid van anderen, want veel van het werk vindt plaats in de publieke ruimte.’
Ervaring opdoen met warmte
In 2023 legde het kabinet-Rutte IV het voorstel voor de Wet collectieve warmtevoorziening voor aan de Raad van State. Jos: ‘Warmte staat ook elke rvc-vergadering op de agenda. Het is een nieuwe publieke voorziening, naast gas en elektriciteit. Er is alleen nog weinig ervaring mee en er zijn veel betrokken stakeholders, waardoor het lastig is om volgende stappen verantwoord te zetten. Maar ook hierop moet Enexis zich al wel voorbereiden. Daarom doen we eerst met kleinschalige projecten ervaring op met warmte-infrastructuur. Bij Mijnwater in Limburg bijvoorbeeld, waar Enexis samenwerkt met verschillende partijen. Als rvc focussen we op het herkennen en vooral ook beperken van de risico’s.’
Een duurzame keten
De verdere verduurzaming van de energieketen staat in 2024 bovenaan de rvc-agenda. Vanaf 2024 moeten netwerkbedrijven voldoen aan de nieuwe Europese duurzaamheidsrapportage CSRD. Jos: ‘De wettelijke eisen worden steeds strenger en zijn niet altijd duidelijk, terwijl de energieketen ook nog eens heel complex is. Daarnaast gaan we nog nauwer samenwerken met de centrale ondernemingsraad binnen Enexis. We leggen uit hoe wij als rvc onze rol invullen. En praten graag verder over de veranderende organisatie als gevolg van de energietransitie.’