Duurzame impact maken

Overzicht belangrijkste indicatoren, materiële thema’s en dilemma’s

Als maatschappelijk bedrijf ondersteunt Enexis niet alleen de transitie naar een duurzame energievoorziening. We verduurzamen ook de processen binnen onze organisatie. Klimaat en circulariteit zijn onze belangrijkste aandachtspunten.

We nemen onze verantwoordelijkheid door ons te focussen op die onderwerpen waar we echt het verschil kunnen maken: het beperken van onze CO₂-uitstoot en het vergroten van onze circulariteit. We dragen daarmee ook bij aan SDG 12 (verantwoorde consumptie en productie) en SDG 13 (klimaatactie).

Beperking CO₂-uitstoot

Enexis neemt verantwoordelijkheid voor haar CO₂-uitstoot en kiest er vol overtuiging voor om CO₂-neutraal te zijn en blijven. We kopen groen in waar dat kan. Het resterende deel van onze voetafdruk compenseren we met investeringen in solide CO₂-reducerende projecten, die ook bijdragen aan de duurzame ontwikkeling van lokale gemeenschappen (Gold Standard).

De basis voor het nemen van onze verantwoordelijkheid in het beperken van onze CO₂-uitstoot is onze CO₂-voetafdruk. Onze CO₂-voetafdruk stellen we jaarlijks vast (zie afbeelding). Deze is opgedeeld in drie delen:

• Scope 1: directe emissies

• Scope 2: indirecte emissies elektriciteit

• Scope 3: andere indirecte emissies

Scope 1: Directe emissies

Vermindering lekverliezen gas

Wanneer we inzoomen op onze directe emissies, dan zien we dat het lekverlies gas ten opzichte van voorgaand jaar opnieuw met 1% is gedaald. Dit komt door de vervanging van grijs gietijzeren en asbestcementleidingen. Sinds 2009 vervangen we deze breukgevoelige leidingen. Dat doen we om de publieke veiligheid te vergroten en heeft als voordeel dat er minder methaan weglekt. Voor asbestcementleidingen is het planmatig vervangen inmiddels afgerond; met het vervangen van grijs gietijzeren gasleidingen liggen we op koers. In 2023 vervingen we 64 kilometer (doel 83 kilometer). De resterende leidingen nemen we later op natuurlijke momenten mee, bijvoorbeeld in projecten voor duurzame gebiedsontwikkeling.

VN-programma verlengde de Gold Standard-status van Enexis

Voor de reductie van methaanemissie ontvingen we in 2023 opnieuw de Gold Standard-status van het Oil & Gas Methane Partnership (OGMP) 2.0, een programma binnen het United Nations Environment Programme (UNEP). Als enige regionale netbeheerder kregen we de Gold Standard voor het derde jaar op rij. Kort gezegd gaat de Gold Standard naar organisaties die zichzelf concrete doelen stellen voor de reductie van methaanuitstoot én deze doelen behalen.

OGMP kende ons de Gold Standard toe vanwege ons vervangingsprogramma voor grijs gietijzeren gasleidingen en gas-aansluitleidingen. Uit het rapport van OGMP 2.0: ‘In the Netherlands, DSOs Coteq, Enexis, Liander, NV RENDO, Stedin, and Westland Infra worked together to effectively co-create implementation plans. They were also able to carry out and share results to set measurement-based emission factors for the different sources of methane emissions at national level.’

Mobiliteit: lease- en dienstauto’s

De voetafdruk met betrekking tot lease- en dienstauto’s in scope 1 (exclusief elektrisch vervoer) is met 9% gestegen ten opzichte van voorgaand jaar. Deze stijging ligt in lijn met de toename van het aantal medewerkers.

Scope 2: Indirecte emissies elektriciteit

Nieuwe leidingen beperken distributieverlies

Het grootste deel van onze bruto-uitstoot in scope 2 bestaat uit netverlies elektriciteit. Weerstand en warmteontwikkeling zorgen voor energieverlies tijdens het transport van elektriciteit. Dit wordt ‘technisch distributieverlies’ genoemd. Verder is er sprake van ‘administratief distributieverlies’: verlies door energiefraude, zoals illegale afname van energie, en administratieve fouten, bijvoorbeeld bij de meting van energieverbruik. 

Ons netverlies elektriciteit is met 10% in hoeveelheid toegenomen tot 1.301 gigawattuur (2022: 1.188 gigawattuur). Deze toename is het gevolg van de gewijzigde methodiek voor het meten van verbruiksprofielen sinds april 2023 (zie het hoofdstuk Werken aan ruimte op het energienet - Betere toewijzing energieverbruik), meer verbruik en toegenomen transport van teruggeleverde elektriciteit.

We blijven emissieneutraal

Enexis wil emissieneutraal blijven. We kopen al onze elektriciteit groen in en willen daarbij onze fair share in de Nederlandse klimaatdoelen realiseren. Concreet betekent dit dat we ieder jaar meer groene elektriciteit in Nederland kopen - in 2023 in totaal 40%, oplopend tot 55% in 2030.

De emissie gebaseerd op de fysieke energiemix (location-based methode) neemt af door de groei van duurzame productie in de energiemix van energieleveranciers. Market-based kopen we alles groen in, waardoor onze emissie nihil is. Het verbruik van onze gebouwen kopen we ook groen in, waardoor ook deze emissie nihil is.

Mobiliteit: elektrische lease- en dienstauto’s

Het verbruik van onze elektrische lease- en dienstauto’s is licht gestegen door de groei van het bedrijf, maar door een flinke daling van de emissiefactor in 2023 (10%) is de CO₂-uitstoot gedaald met 4%.

Scope 3: Andere indirecte emissies

Ondanks een totale toename van het aantal ingekochte elektriciteitsassets is de CO₂-voetafdruk van ingekochte assets van Enexis met circa 2% afgenomen. De laag- en middenspanningskabels zijn samen goed voor zo’n 80% van de totale CO₂-voetafdruk. In 2023 is er een afname van de inkoophoeveelheid aan kabels ten opzichte van een hoog inkoopniveau in 2022. Tegelijkertijd is in 2023 het resultaat zichtbaar geworden van de eerdere aanbesteding projectkabels waarin de klimaatimpact (CO₂ en circulariteit) middels het gebruik van de (gezamenlijk met Stedin en Liander ontwikkelde) Asset Tool in de gunning is meegewogen. De CO₂-daling wordt verder versterkt door minder ingekochte gasassets.

CO₂-uitstoot telt mee bij aankopen en investeringen

Enexis hanteert bij inkoop- en investeringsbeslissingen een CO₂-waardering. Dit is een maat voor de uitstoot van broeikasgas die een aankoop of investering veroorzaakt, uitgedrukt in tonnen CO₂. Door aan deze uitstoot een prijskaartje te hangen, maken we hem onderdeel van de prijs. Hierdoor worden milieuonvriendelijke investeringen duurder – en dus minder aantrekkelijk. Zo kiezen wij voor duurzamere alternatieven en stimuleren we onze leveranciers om te verduurzamen. In 2022 hanteerden we een ‘CO₂-prijs’ van € 100 per ton CO₂. In 2023 verhoogden we de prijs naar € 150.

Mobiliteit: woon-werkverkeer en dienstreizen

De voetafdruk met betrekking tot mobiliteit in scope 3 is flink gestegen ten opzichte van 2022 (42%). Deze stijging komt behalve door de toename van het personeelsbestand ook door een stijging van het aantal reisdagen per medewerker.

CO₂-intensiteit

Om onze milieu-impact beter vergelijkbaar te maken, is aanvullend op de CO₂-voetafdruk onze market-based CO₂-intensiteit berekend. Hierbij wordt de CO₂-uitstoot in scope 1 en 2 afgezet tegen de omzetcijfers in miljoenen dollars. De omzetcijfers zijn omgerekend naar dollars aan de hand van een gemiddelde wisselkoers over de desbetreffende jaren. In 2023 bedroeg de CO₂-intensiteit 30 ton CO₂ per miljoen dollar (2022: 36, 2021: 32). De daling komt door een stijging van de omzet bij een gelijkblijvende CO₂-uitstoot.

Vergroten circulariteit

We focussen ons bij het vergroten van circulariteit op de vier componentgroepen met de grootste milieu impact: laag- en middenspanningskabels, gasbuizen en distributietransformatoren. Ons circulariteitsdoel voor 2023 was 10% van de hele cyclus van instroom, gebruik en herinzet tot uitstroom van netwerkcomponenten. Het resultaat in 2023 is 20%.

Om onze circulariteitsdoelen te kunnen bereiken, richten we ons op onze top 10 van aandachtspunten.

Instroom: circulariteit nam toe

We willen dat 18% van onze elektriciteitskabels, gasbuizen en transformatoren in 2026 bestaat uit gerecycled materiaal. In 2030 moet dit 50% zijn. Dit houdt in dat leveranciers van onze netcomponenten in 2030 de helft minder primaire grondstoffen per eenheid product moeten gebruiken dan in referentiejaar 2014. Met dit langetermijndoel sluiten we aan bij het grondstoffenakkoord van de Rijksoverheid. We stellen onze doelen per eenheid product. De energietransitie gaat namelijk gepaard met netverzwaring en een toename van het materiaalgebruik. Door doelen te stellen per eenheid product kunnen we de voortgang goed meten.

Om onze circulariteitsdoelen te behalen, spelen de eisen die we stellen bij de inkoop van componenten een grote rol. Met onze aanbestedingen kunnen we onze resultaten beïnvloeden. In 2023 hebben we een enorm grote Europese aanbesteding voor laag- en middenspanningskabels voorbereid. De mate van circulariteit en de CO₂-voetafdruk wegen met 16% ongekend hoog mee in de gunning. Dit geeft onze leveranciers de kans om op duurzaamheid in te spelen en ons ook echt een duurzame kabel te leveren.

De circulariteit van onze instroom van projectkabels en distributietransformatoren was in 2023 7,1%. Daarmee is ons doel van 7% bereikt.

Doorstroom: hergebruik ging omhoog

We proberen componenten zo veel mogelijk te hergebruiken. In deze tijden van materiaaltekorten is dit ook een belangrijke schakel in onze dagelijkse werkzaamheden. In 2023 vermeden we met de herinzet van componenten zo’n € 17 miljoen aan inkoopwaarde en zo’n 2.000 ton CO₂-uitstoot ten opzichte van 2022.

Uitstroom: recyclingpercentage steeg

Ons werk levert onvermijdelijk afval op. We zien het als onze verantwoordelijkheid om dit goed in te zamelen, te scheiden en te verwerken. Op dit moment scheiden we in onze nieuw en veiliger ingerichte milieustraten het afval al in 98 stromen, die we vervolgens hoogwaardig laten verwerken. Het recyclingdoel voor 2023 was 95%, het resultaat is met 93% iets lager uitgekomen. We hebben wat meer afval verbrand en gestort dan in 2022.

Bij de verwerking van ons asbesthoudend staal hadden we tegenslag. Purified Metal Company, de enige afvalverwerker in Europa die asbesthoudend staal op hoge temperatuur omsmolt tot schoon staal, werd helaas failliet verklaard. In het vierde kwartaal van 2023 startten we een proef waarin wij asbesthoudend staal verzamelen en afvalverwerker Remondis het vervolgens schoonmaakt. Hierbij wordt het asbest gescheiden van het staal, zodat een schone metaalstroom overblijft. Deze proef loopt tot en met het eerste kwartaal van 2024.