E5 Materiaalgebruik en Circulaire Economie

Voor ons netwerk hebben we veel kabels, leidingen, transformatoren en andere producten nodig die gemaakt zijn met waardevolle grondstoffen. Indirect is onze grondstoffenvoetafdruk daardoor aanzienlijk. Om onze negatieve impact te beperken en kansen optimaal te benutten, willen we onze circulariteit vergroten.

De negatieve milieu impact kan plaatsvinden bij de productie van de componenten (de upstream-waardeketen). Grondstoffen kunnen ook onnodig verloren gaan of hun waarde verliezen door verspilling (eigen operaties). Binnen de thema’s materiaalgebruik en circulaire economie zien we de volgende negatieve impacts en een kans:

Environmental	Impact, Risico of Kans	Waardeketen	Tijdshorizon
Materieel thema
Circulaire economie Materiaalinstromen, incl. materiaalgebruik	Actuele negatieve impact: Enexis koopt grondstof-intensieve componenten in en heeft daarmee indirect een aanzienlijke grondstoffenvoetafdruk, met mogelijke milieu-impact in de upstream waardeketen tot gevolg.
Circulaire economie Materiaal uitstromen: verspilling, herinzet	Actuele negatieve impact: Het verspillen van materialen leidt tot onnodig verlies van grondstoffen, downcycling en afval, dat getransporteerd en verwerkt moet worden en leidt tot onnodige GHG-emissies en mogelijke andere milieuschade.
	Actuele kans: Herinzet van materialen bespaart kosten voor inkoop nieuwe materialen (vermeden inkoopwaarde); eerder gedane investeringen hebben een langere levensduur.

Beleid: op weg naar circulariteit

In een circulaire economie worden zo min mogelijk nieuwe materialen gebruikt en blijft de waarde van materialen en grondstoffen zo lang mogelijk behouden. Ook is er in een circulaire economie niet of nauwelijks afval. De Nederlandse overheid streeft een circulaire economie na. Ook Enexis vindt het belangrijk om bij te dragen aan een circulaire economie. Daarom stimuleren we leveranciers om minder grondstoffen te gebruiken en meer gerecycled materiaal, werken we aan de optimalisatie van de levensduur van componenten, producten en materialen door herinzet en de reductie van verspilling. Zo beperken we de negatieve impact op milieu, bewegen we weg van het gebruik van primaire materialen en stimuleren we gebruik van secundair materiaal. Herinzet vormt ook een financiële kans, doordat we aanzienlijke inkoopkosten besparen. ^{(ESRS E5-1 para. 12, 15 a en b, para 16, ESRS 2, MDR-P 65a, MDR-P, 65d, f, E5-1 AR 9)}

De 10 treden van de R-ladder

De R-ladder inspireert ons om bij te dragen aan de circulaire economie. Deze ladder bestaat uit tien R's, waarbij Refuse de hoogste trede is en Recover de laagste trede. 

• Refuse: overbodig maken van grondstoffen;

• Rethink: intensiever gebruiken van dezelfde grondstoffen;

• Reduce: reduceren van de hoeveelheid grondstoffen per eenheid product;

• Reuse: hergebruiken van grondstoffen;

• Repair: repareren van grondstoffen;

• Refurbish: renoveren van grondstoffen;

• Remanufacture: herfabriceren van grondstoffen voor dezelfde functie;

• Repurpose: herfabriceren van grondstoffen voor een nieuwe functie;

• Recycle: recyclen van grondstoffen;

• Recover: terugwinnen van energie uit materialen door verbranding/vergisting.

Hoe hoger de strategie op de R-ladder, hoe minder (nieuwe) grondstoffen er nodig zijn en hoe beter de waarde van grondstoffen en materialen behouden blijft. Op deze manier krijgen producten een langere levenscyclus. We hebben maatregelen vastgesteld op de verschillende R-strategieën. Meer hierover staat in de paragraaf ‘Maatregelen die circulariteit bevorderen’. ^{(AR 9a, MDR-P 65 d)}

Reductie grondstoffen bij inkoop

Bij de inkoop van materialen is ons hoofddoel om de hoeveelheid primaire grondstoffen per eenheid product te reduceren. We richten ons daarbij op de componenten met de grootste milieu-impact: laagspanningskabels (LS-kabels) en middenspanningskabels (MS-kabels), gasbuizen en distributietransformatoren. Deze componenten bestaan uit de volgende grondstoffengroepen:  ^{(ESRS 2 MDR-P, 65 a,b, E5-4 30)}

Om de energietransitie mogelijk te maken, breiden we ons net sterk uit en hebben we fors meer materialen nodig. We kunnen dus niet minder inkopen; wél kunnen we materialen kopen waarvoor minder nieuwe grondstoffen gebruikt zijn. Onze focus ligt op de inkoop van componenten die gemaakt zijn van secundaire grondstoffen. We dagen onze directe leveranciers in de upstream-waardeketen in de Europese Unie, Zwitserland en Turkije uit om zich positief te onderscheiden op het gebied van duurzaamheid en wegen dit mee in onze inkoopbeslissingen. We monitoren de resultaten via het circulariteitsmodel. Deze tool, die we samen met een externe circulariteitsspecialist ontwikkeld hebben, geeft onder andere inzicht in het aandeel primaire grondstoffen in de componenten en het aandeel secundaire grondstoffen per product. ^{(ESRS 2 MDR-P, 65a,b, ESRS E5 12, 15a,b, 16)}

Herinzet voorkomt afval en bespaart kosten

Herinzet is belangrijk om onze circulaire ambities vorm te geven. Daarnaast raakt herinzet ook aan meerdere R-strategieën in de R-ladder. Met herinzet brengen we materialen uit onze oude producten opnieuw in de eigen operatie en voorkomen zo dat ze onnodig afval worden. Dit gebeurt na strenge keuring en onder specifieke voorwaarden, zodat de functionaliteit en veiligheid nooit in het geding zijn. Herinzet voorkomt het gebruik van nieuwe grondstoffen. Dat is niet alleen gunstig voor het milieu, we besparen er ook inkoopkosten mee. Door de vermeden inkoopwaarde te meten, zien we wat herinzet oplevert. ^{(E5-1 para 14, 15 a, 16, ESRS 2 MDR-P 65a, b, AR 9a)}

Toepassingswaarde van grondstoffen verhogen

Wanneer producten onze operatie verlaten, streven we naar een zo hoog mogelijke toepassingswaarde van de grondstoffen. Dat wil zeggen dat er sprake is van een hoogwaardige verwerking: grondstoffen worden bijvoorbeeld hergebruikt, hergefabriceerd, maar in elk geval gerecycled. Het storten van grondstoffen proberen we zoveel mogelijk te voorkomen. Deze activiteiten vinden plaats in onze eigen operatie, in samenwerking met leveranciers en afvalverwerkers (upstream).  ^{(ESRS 2 MDR-P, 65a,b, E5-1 para 16, AR 9a)}

Verspilling tegengaan

Ondanks alle inspanningen komen we in onze operatie verspilling tegen. Uiteraard willen we dit voorkomen. Dit doen we door te sturen op optimaal voorraadbeheer (en daarmee onnodige inkoop te vermijden), door bewust om te gaan met producten en materialen en door (rest)afval te voorkomen. De impact van verspilling en de effecten van het beleid om het tegen te gaan, worden (nog) niet gemeten. ^{(ESRS 2 MDR-P, 65a,b, E5-1 para 16, AR 9a)}