S2 Werknemers in de waardeketen

Voor de uitvoering van onze kerntaken gebruiken we de expertise en capaciteit van aannemers en installeren we componenten in het net. Enexis heeft als doel bij haar activiteiten te voldoen aan internationale mensenrechten- en arbeidsnormen. Door de energietransitie kunnen medewerkers in onze waardeketen een hogere werkdruk ervaren. Die kan leiden tot onveilige situaties en gezondheidsproblemen. Enexis streeft ernaar deze risico’s te beheersen en kansen te benutten door middel van gerichte maatregelen en samenwerking in de sector. 

^{(ESRS S2 par. 9)}

We rapporteren in dit verslag over twee ketens. In de eerste plaats de leveranciersketen: medewerkers van bedrijven waar we componenten voor ons elektriciteits- en gasnetwerk inkopen, zoals kabels, gasbuizen en transformatoren. En daarnaast ook de aannemerijketen: de mensen met wie wij werken voor de aanleg en het onderhoud van ons netwerk. Op dit moment is er nog beperkt inzicht in de overige waardeketens, de komende jaren brengen we ook deze in kaart (overige componenten, materieel en andere diensten). Als daar aanleiding voor is, nemen we ze mee in toekomstige rapportages. ^{(ESRS S2 SBM 3 par. 11)}

Onze verhouding tot de twee groepen medewerkers is niet identiek. In de leveranciersketen werken we niet direct samen met werknemers. In de aannemerij is er wel sprake van een intensieve samenwerking, omdat Enexis-medewerkers en medewerkers van de aannemers dezelfde soort werkzaamheden uitvoeren. Op het gebied van veiligheid en gezondheid zijn de belangen en risico's gelijk.  ^{(ESRS S2 SBM 3 par. 11)}

 Bij medewerkers van leveranciers en aannemers zien we de volgende negatieve impact:

Social	Impact, Risico of Kans	Waardeketen	Tijdshorizon
Materieel thema
Arbeidsomstandigheden Veiligheid en gezondheid (Componenten)	Potentiële negatieve impact: Gebrek aan veiligheidsmaatregelen en/of bewustzijn kan leiden tot gezondheidsrisico's en verzuim van werknemers in de toeleveringsketen.
Arbeidsomstandigheden Veiligheid en gezondheid (Aannemerij)	Potentiële negatieve impact: Gebrek aan veiligheidsmaatregelen en/of bewustzijn bij aannemers kan leiden tot gezondheidsrisico's en verzuim van werknemers van aannemers.

Energietransitie zorgt voor hogere werkdruk

Vanwege de energietransitie groeit ons werkpakket en zijn we afhankelijk van de (tijdige) aanlevering van componenten en inzet van aannemers. We constateren dat dit bij partners bijdraagt aan een toenemende werkdruk. Dit kan leiden tot onveilige werksituaties en stress-gerelateerde gezondheidsklachten. Deze constatering heeft niet geleid tot aanpassing van onze strategie en ons businessmodel, wel tot het nemen van maatregelen (zie verderop). ^{(ESRS S2 par. 10)}

We hebben op dit moment nog onvoldoende zicht of werknemers in de gehele waardeketen een risico op schade lopen. We hebben met informatie uit de sector en onder begeleiding van een gespecialiseerd adviesbureau een onderzoek uitgevoerd. Uit dit onderzoek is naar voren gekomen dat er bij de winning van grondstoffen zoals koper en aluminium een kans is op negatieve impact bij werknemers, zoals mensenrechtenschendingen (waaronder kinder-, dwang- en verplichte arbeid). ^{(ESRS S2 par. 11/12)}  We blijven potentiële impact en afhankelijkheden monitoren als onderdeel van ons risicobeheer en onze (duurzaamheids)strategie. Dit is nodig in het kader van verantwoorde bedrijfsvoering en duurzame waardecreatie. ^{(ESRS S2 par. 13)}  

Werken aan Veiligheid en gezondheid

Ons beleid

In ons beleid voor maatschappelijk verantwoord inkopen (MVI) hebben we aandacht voor de veiligheid en gezondheid van werknemers in de waardeketen (zie G1-2 voor verdere toelichting). Dit beleid vormt de grondslag voor Europese aanbestedingen; het monitoren en bespreken van ontwikkelingen op dit vlak is onderdeel van de werkzaamheden van contractmanagers binnen Enexis. ^{(ESRS 2 par. 65a, b & c en ESRS S2-1 par. 14)}Alle betrokken stakeholders beschikken via onze website over ons MVI-beleid; leveranciers en partners zijn essentieel voor de uitvoering van dit beleid. ^{(ESRS 2 par. 65 f)}  

Naast het MVI-beleid hanteren we een gedragscode voor leveranciers. Die is verwerkt in de algemene inkoopvoorwaarden of wordt als separaat document benoemd wanneer de inkoopvoorwaarden niet van toepassing zijn (Europese Aanbestedingen). In dat laatste geval moet de leverancier akkoord gaan met de toepassing ervan.^{(ESRS S2-1 par. 16)}  De gedragscode bevat bepalingen voor het respecteren van mensenrechten en arbeidsrechten van werknemers en eist van leveranciers dat de werkcondities voldoen aan alle (supra)nationale wet- en regelgeving en van toepassing zijnde cao(’s). ^{(ESRS S2-1 par. 14, 16 en 17)}  De gedragscode gaat specifiek in op kinderarbeid, niet expliciet op mensenhandel, gedwongen arbeid of verplichte arbeid. In aanloop naar de invoering van de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD) passen we de gedragscode daarop aan in 2025. ^{(ESRS S2-1 par. 18 )}  Over 2024 zijn geen gevallen bekend van niet-naleving van de gedragscode.  ^{(ESRS 2 par. 65a en S2-1  par. 19)}

We onderschrijven de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens van de Verenigde Naties en de Fundamentele Principes en Rechten op het Werk van de International Labour Organization (ILO). Zowel het MVI-beleid als de gedragscode heeft betrekking op de werknemers in de waardeketen en bevat elementen die aansluiten bij de VN-richtlijnen voor mensenrechten en bedrijfsleven, de genoemde ILO-verklaring en de OESO-richtlijnen voor Multinationale Ondernemingen.^{(ESRS 2 par. 65d & e)}

Overleg en interactie

We erkennen dat het belangrijk is om te overleggen met werknemers in de waardeketen over de impact van ons werk, maar hierover hebben we momenteel geen direct contact. ^{(ESRS S2-2 par. 20, 22a, 22b en 22e, 24)}Er is wel interactie in de volgende gevallen:   

• Aanbestedingstrajecten met (potentiële) leveranciers.

• Het opstellen van nieuwe contracten en contractverlengingen (incidenteel, gemiddeld eens per 4-8 jaar). Hierbij kan de focus liggen op het bespreken van veiligheid en arbeidsomstandigheden.

• Structureel regulier overleg (doorlopend). In deze operationele en strategische besprekingen kunnen ook veiligheid en arbeidsomstandigheden besproken worden.

• Reguliere evaluaties (periodiek), denk aan beoordelingen en gesprekken met een focus op naleving van contractuele afspraken en veiligheidsstandaarden.

• Veiligheidsincidenten (incidenteel). Dit betreft communicatie met betrokken partijen met een focus op incidentanalyse en preventieve maatregelen. ^{(ESRS S2-2 par. 20 en 22b)}

Binnen onze organisatie ligt de operationele verantwoordelijkheid om deze overleggen te voeren bij contractmanagement aannemerij (voor de aannemers) en voor de netcomponenten gezamenlijk bij Supply Chain Management, Asset Management en Inkoop. ^{(ESRS S2-2 par. 22c)}

We hebben nog geen algemeen geformaliseerd proces om met werknemers in de waardeketen te overleggen en om specifieke inzichten te krijgen rondom kwetsbare werknemers. In het kader van de CSDDD willen we een werkwijze ontwikkelen om de effectiviteit van interacties te beoordelen en verbeteren. ^{(ESRS S2-2 par. 23 en 24)}

Herstelprocessen

Onze afdeling HSEQ wordt geïnformeerd over incidenten en ongevallen met werknemers van aannemers en is betrokken bij de afhandeling. Soms vindt gezamenlijk onderzoek plaats. Deze processen zijn geïntegreerd in de contractmanagementgesprekken en in onze primaire organisatie. HSEQ bespreekt de situatie met de aannemer, met als doel herstel te bieden en maatregelen te nemen om herhaling te voorkomen. Regelmatig analyseren we (trends in) incidenten bij aannemers om de effectiviteit van deze processen te waarborgen. Voor werknemers van netcomponentenleveranciers hebben we naast de structurele reguliere gesprekken met de leveranciers, geen specifieke herstelprocessen. De verwachting is dat dit verandert met de komst en verdere implementatie van de Corporate Sustainability Due Diligence (CSDDD). ^{(ESRS S2-3 par. 25 en 27a - d)} 

We hebben momenteel geen specifiek klachtenkanaal voor werknemers in de waardeketen. Zij kunnen ons algemeen klachtenformulier op de website gebruiken, maar dat heeft tot nu toe niemand gedaan. Gebeurt dit wel, dan wordt de klacht doorgestuurd naar de afdeling Inkoop. Naast het klachtenkanaal kunnen werknemers van aannemers hun zorgen of behoeften kenbaar maken tijdens het dagelijkse contact, bijvoorbeeld tijdens werkplekbezoeken. ^{(ESRS S2-3 par. 28 en 29)} We evalueren momenteel niet of werknemers in de waardeketen bekend zijn met en vertrouwen hebben in de structuren en processen om hun zorgen of behoeften kenbaar te maken. De inrichting en een klachtenkanaal voor werknemers in de waardeketen wordt onderdeel van de invoering van de CSDDD. ^{(ESRS S2-3 par. 27b/c en 29)}

Voor veiligheidsincidenten met werknemers van aannemers hebben we specifieke maatregelen genomen (zie hieronder) om het incident te melden. We hebben ook een klokkenluidersregeling en de Wet bescherming klokkenluiders is van toepassing in Nederland. ^{ESRS S2-3 par. 28}

Onze maatregelen

Als onderdeel van voortdurende verbetering kijken we welke maatregelen nodig en passend zijn als er een negatieve impact is op werknemers in de waardeketen. De maatregelen hangen af van de ernst van de impact. ^{(ESRS S2-4 par. 30, 32 en 33)} Voor werknemers van componentenleveranciers lopen er naast algemene eisen die zien op veiligheid en gezondheid momenteel geen maatregelen om negatieve impact te voorkomen. ^{(ESRS S2-4 par. 30 en 32, ESRS 2 MDR-A 62)} Dit ligt anders bij werknemers van aannemers, inclusief onderaannemers, tijdelijke krachten en zzp’ers. Voor hen nemen we maatregelen op basis van veiligheidsbepalingen in wet- en regelgeving, cao’s en gangbare maatregelen in de sector. Voorbeelden van maatregelen:

• Voor we met een aannemer in zee gaan, controleren we de veiligheidscertificering. Zonder die certificering laten we geen werk uitvoeren. We verwerken ook de vervaldatum in onze systemen. Op het moment dat een certificaat vervalt, krijgen we daarvan een bericht en nemen we contact op met de aannemer.

• We werken alleen met aannemers die minimaal trede 3 scoren op de Veiligheidsladder. Dit instrument stimuleert veiligheidsbewustzijn en meet bewust veilig handelen in organisaties.

• We stimuleren spanningsloos en gasloos werken om veiligheidsrisico’s te verminderen.

• We analyseren continu het risico op onveilige situaties in de elektriciteits- en gasnetten. We hanteren een onderhouds- en vervangingsbeleid om de kans op onveilige situaties voor werknemers van aannemers (en anderen) zoveel mogelijk te beperken.

Veiligheid is al jaren een materieel onderwerp in de sector. Daarom hebben we de capaciteit hiervoor op orde (in de vorm van onze HSEQ-afdeling) en zijn er naar verwachting op korte en middellange termijn geen significante investeringen nodig in capaciteitsvergroting of in de samenwerkingen met andere partijen. Noodzakelijke maatregelen om herstel te bieden of te faciliteren, nemen we wanneer nodig op case-by-case basis en zijn afhankelijk van de ernst van een veiligheidsincident. ^{(ESRS S2-4 par. 30 en 32b)}Sectorbreed nemen we initiatieven op het gebied van gezondheid, werkdruk en ergonomie.  ^{(ESRS S2-4 par. 33 en 38)}

Onze doelen

Elk ongeval is er één teveel, ook bij onze aannemers. ^(80e)We meten de effectiviteit van veiligheidsmaatregelen voor eigen personeel (zie ook S1) en werknemers van aannemers en andere contractpartners aan de hand van het aantal ernstige incidenten, het aantal ongevallen met verzuim en de Lost Time Injury Frequency (LTIF). De gehanteerde methodiek is in beide gevallen gelijk. De LTIF toont het aantal incidenten met verzuim (minimaal 24 uur volledig verzuim, exclusief dodelijke ongevallen in woon-werkverkeer) per 1 miljoen gewerkte uren. HSEQ analyseert alle meldingen en rapporteert hierover aan de rvb. Ook de rvc bespreekt periodiek de rapportage. ^{(ESRS 2 MDR-T 75a – 80d). ESRS 2 MDR M 75 / 77 a-b / ESRS 2 par. 68e en ESRS S2-4 par. 30 en 32d)}

We vergelijken onze prestaties met die van andere, vergelijkbare bedrijven. Gemelde ongevallen en zogenoemde SAVE-meldingen (bijna-ongevallen) worden altijd onderzocht om eventuele lessen of verbeteringen te identificeren voor zowel onszelf als de aannemer. ^{(ESRS S2-5 par. 42)} Ondanks alle maatregelen zijn ongevallen nooit volledig te voorkomen. Daarom hebben we voor het aantal (dodelijke) ongevallen formeel geen doel gesteld.   

In de praktijk is het doel altijd nul ongevallen en wordt het aantal ongevallen en de meldingen van bijna ongevallen dagelijks bijgehouden. Onze LTIF-doelstelling voor werknemers van aannemers is <2 ^(80c); dit betekent minder dan 2 incidenten met verzuim per 1 miljoen gewerkte uren.^(80b) Deze doelstelling hebben we zelfstandig vastgesteld, zonder overleg met aannemers. ^(80f) We hebben in 2024 onze doelstelling niet gehaald. De aandacht voor veiligheid zetten we de komende jaren onverminderd voort.